Mynd i'r afael â'r Argyfyngau Hinsawdd a Natur ym Mro Morgannwg

Mae'r amgylchedd lleol a'r byd naturiol yn asedau enfawr i'r Fro gyda 60 cilomedr o lwybr arfordirol, cefn gwlad a pharciau gwledig hardd ac economi amaethyddol sylweddol. Fodd bynnag, mae newid yn yr hinsawdd yn rhoi pwysau ar yr amgylchedd wrth i ni gydbwyso ein lles economaidd, cymdeithasol a diwylliannol gan sicrhau ein bod yn parchu'r amgylchedd a natur.

Mae Cynllun Llesiant BGC Bro Morgannwg 2023-28 yn cynnwys yr amcan 'Fro mwy gwydn a gwyrdd'. Er mwyn cefnogi'r amcan hwn, ym mis Ebrill 2025, lansiodd partneriaid y BGC y Siarter Argyfwng Hinsawdd a Natur newydd, gan fynd i'r afael â'r angen brys i fynd i'r afael â'r argyfyngau sy'n gysylltiedig â newid hinsawdd a cholli natur gyda'i gilydd. Gan gydnabod na ellir datrys un heb y llall, mae'r Siarter newydd yn adlewyrchu'r ymrwymiadau y mae pob partner wedi cytuno arnynt fel rhan o'n Cynllun Llesiant.

Mae'r Siarter yn nodi cyfres o ymrwymiadau allweddol i bartneriaid BGC, o fewn eu sefydliadau eu hunain ac i weithredu mewn partneriaeth, gyda'r nod o reoli a chyfyngu ar effeithiau'r argyfyngau hinsawdd a natur:

Adfer a diogelu natur — Creu cyfleoedd i gymunedau ailgysylltu ag adferiad natur a chefnogi'n weithredol.
Mynd i'r afael â gwastraff yn y ffynhonnell — Blaenoriaethu lleihau gwastraff cyn ailddefnyddio, ailgylchu ac adfer.
Datgarboneiddio adeiladau a gweithrediadau — Lleihau'r defnydd o ynni a dŵr, gan wneud mannau yn fwy cynaliadwy.
Trawsnewid teithio a thrafnidiaeth — Cyflymu'r newid i deithio carbon isel tra'n sicrhau bod y seilwaith angenrheidiol ar waith.

Cydweithio a dysgu a rennir fydd wrth wraidd yr ymdrechion hyn i sicrhau effaith hirdymor, a bydd partneriaid yn mesur ac yn adrodd am gynnydd yn flynyddol, yn addasu polisïau lle bo angen, ac yn sbarduno newid ymddygiad trwy ymgysylltu â staff, defnyddwyr gwasanaeth, a chymunedau.

Enghreifftiau o waith a gynlluniwyd:

Bydd Is-grŵp Rheoli Asedau ac Argyfwng Hinsawdd y BGC, yn parhau i gwrdd a rhannu arfer da a chyfleoedd i gydweithio yn 2025 trwy gyfarfodydd thema ar adrodd carbon, datgarboneiddio adeiladau, a chaffael.
Bydd partneriaid BGC yn hyrwyddo dealltwriaeth ehangach o'n heffaith ar yr amgylchedd. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn datblygu adnodd addysgu i gefnogi datblygu eu hystad ar gyfer iechyd, dysgu a bioamrywiaeth, ac mae Cyngor Bro Morgannwg yn cynnal hyfforddiant bioamrywiaeth, sy'n agored i bob partner BGC.
Torri allyriadau carbon — Bydd Heddlu De Cymru yn prynu ynni adnewyddadwy 100% (ardystiedig REGO), bydd Bwrdd Iechyd y Brifysgol yn cynyddu ei gynhyrchu trydan adnewyddadwy a bydd Coleg Caerdydd a'r Fro yn datblygu strategaeth lleihau carbon.